کارکردگرایی در موضوعات عرفیِ احکام شرعی
چکیده
مواردی که در قانونگذاری و در دلیل شرعی موضوع حکم قرار می گیرند، یا مخترع شارع یا عرفی اند. موضوعات عرفی که از عرف عام یا خاص پدید آمده اند و شارع از آنها اصطلاح خاصی اراده نکرده است نیز به «عرفی مستنبط» و «عرفی ساده» تقسیم می شوند. مدعای مقاله این است که در موضوعات عرفی ساده به طور مطلق و در موضوعات عرفی مستنبط بسته به لسان دلیل، به طور قطع یا با احتمال عقلایی قابل توجه، «کارکردشان در مناسبات فردی و اجتماعی» وجه اصلی موضوعیت آنها برای احکامشان بوده است. از این رو، اگر با تغییرات زمان یا مکان، کارکرد اولیه آنها از میان برود، دیگر بر اساس ادله سابقه نمی توان دوباره احکام قبلی را برایشان ثابت کرد؛ زیرا اگر دلیل ثابت کننده حکم، لفظی باشد، به دلیل مخدوش شدن ظهورش قابل استناد نیست و اگر لبّی باشد، از دایره قدر متیقن آن خارج است؛ بنابراین برای تعیین حکم جدیدشان باید به دلایل دیگری مراجعه کرد.
نویسندگان: مسعود فیاضی
منبع: حقوق اسلامی سال سیزدهم بهار 1395 شماره 48
کلید واژه ها: کارکردگرایی ،سیره عقلا ،صورت گرایی ،ابزارگرایی، احکام امضایی ،موضوع عرفی
حوزه های تخصصی:
حوزه‌های تخصصی ،حقوق ،کلیات ،فلسفه حقوق
حوزه‌های تخصصی ،علوم اسلامی ،فقه و اصول فقه ،کلیات ،منابع فقه ،سیره عقلا و عرف
